Ruda Śląska schron pozorno-bojowy

Rudzkie bunkry.

   Na terenie Rudy Śląskiej była realizowana duża inwestycja drogowa nazwana „Drogowa trasa N-S”. Owa trasa połączy autostradę „A-4” z Drogową Trasą Średnicową (DTŚ). Inwestorem jest miasto Ruda Śląska. Realizacja inwestycji podzielona została na trzy etapy.  Etap I, już zrealizowany, przebiega na przedpolu Obszaru Warownego „Śląsk”, sektor „Nowy Bytom”. Znajdują się tam obiekty o numeracji 4, 3, 26, 2 i 7. Etap II (obecnie realizowany) przebiega na przedpolu obiektów nr 8, 9, 10, 12 i 13 oraz w bezpośredniej kolizji z obiektem nr 11.

Krótka charakterystyka obiektu nr 11.

   Jest to lekki bunkier pozorno-bojowy wybudowany w 1938 r. w kategorii odporności „A”. Obiekt składa się z dwóch części:

• części bojowej w postaci niewielkiego bunkra o jednym pomieszczeniu bojowym, wyposażonym w strzelnicę dla rkm-u zamykaną stalowymi, dwuskrzydłowymi poziomymi okiennicami – ponadto wejście do izby bojowej wyposażono w dwuczęściowe drzwi pancerne,
• części pozornej w postaci betonowej ściany z otworem drzwiowym.

Załoga tego obiektu liczyła dwóch żołnierzy do obsługi rkm-u typu „Browning” wz.28.

Przebieg operacji „Bunkier 11”.

   Operację ratowania tego obiektu omówiono w poszczególnych etapach wraz z pokazaniem podstawowych problemów inżynierskich, jakie się ujawniły w trakcie przenoszenia obiektu.

Etap I. Etap ten to cały zakres spraw związanych uzgodnieniem dokumentacji projektowej budowy trasy „N-S”, bardzo uważnie śledzony przez nasze Stowarzyszenie. Wiedzieliśmy, że ów obiekt będzie kolidował z przebiegiem budowanej trasy „N-S”. Dlatego w odpowiednim czasie zwróciliśmy do Miejskiego Konserwatora Zabytków w Rudzie Śląskiej (dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk) z pismem, w którym wyraziliśmy naszą troskę o los tego obiektu. Spotkaliśmy się z całkowitym zrozumieniem. Efektem tej korespondencji było ujęcie w planie budowy informacji, że schron nie może zostać zniszczony, tylko przeniesiony w inne miejsce. To właściwie wtedy owa decyzja już zapadła. Na etapie projektowania projektant trasy „N-S” uwzględnił nasze stanowisko i zaprojektował przeniesienie i oraz nową lokalizację dla obiektu nr 11, która również była ustalona z naszym Stowarzyszeniem.

Etap II – trwający w dniach 15-25.05.2017 r.

   Wykonano wtedy następujące prace:

• oczyszczenie, wykarczowanie terenu i usunięcie krzewów,
• następnie saperzy zbadali teren pod kątem wykrycia ewentualnych niewypałów, min itp. oraz kabli telefonicznych (nie wykryto nic niebezpiecznego),
• odkopanie obiektu i odwodnienie wykopu (ze względu na wysoki poziom wód gruntowych),
• przygotowanie nowego, docelowego miejsca dla posadowienia obiektu (montaż placu manewrowego z płyt drogowych żelbetowych dla dźwigu, ogrodzenie strefy pracy dźwigu).

Etap III – trwający w dniach 20-30.06.2017 r.

    Przeniesienie części pozornej ważącej 17 ton i ustawienie na przygotowanym podłożu wraz z podparciem. Jednocześnie dokonano renowacji drobnych uszkodzeń betonu.

Etap IV – trwający w dniach 1-3.07.2017 r.

   Ten etap to już poważne wyzwanie inżynierskie. Podkopano część bojową i podciągnięto pod nim pasy nośne, które wcześniej obliczono ich wymiar i nośność. Następnie dokonano kilku prób poderwania obiektu. Obiekt bardzo mocno przylegał do gliniastego gruntu, jaki znajdował się pod nim. Pokonanie oporu połączenia gruntu z obiektem wymusił na operatorze specjalistycznego dźwigu (o udźwigu wynoszącym 250 ton) użycie 100% mocy siły podnoszenia. Okazało się, że ów dźwig nie był w stanie wykonać tego zadania. Dlatego sprowadzono drugi dźwig i odtąd pracowały obydwa. Dopiero w ten sposób udało się podnieść wspomniany obiekt.

    Następnie dokonano kilku prób różnych wersji ułożenia pasów nośnych. Ze względu na brak stabilnego środka ciężkości podnoszonego obiektu (ważącego 57 ton) bunkier niebezpiecznie wychylał się z pasów nośnych. Podczas prób podnoszenia obiekt groził niekontrolowanym wypadnięciem i wywróceniem dźwigu w wyniku nagłego odprężenia stalowych łańcuchów nośnych podpiętych do pasów. Dopiero po kilkunastu próbach udało się tak ułożyć pasy nośne w taki sposób, by można było bezpiecznie przenieść obiekt. Bunkier był już gotowy do przeniesienia.

Etap V – 4.07.2017 r.

   Operacja przenoszenia obiektu została przeprowadzona bardzo sprawnie i trwała jedynie kilkanaście minut. W trakcie obrotu obciążonego ramienia dźwigu obiekt niebezpiecznie wychylił się z pasów, ale sytuacja została szybko opanowana i obiekt prawidłowo posadowiono w nowym miejscu jego lokalizacji.

   Etapami od I do IV kierował przedstawiciel Wykonawcy robót (Przedsiębiorstwa Budowy Dróg „DROGOPOL-ZW” sp. z o.o. 40-301 Katowice ul. Siemianowicka 52d), dyrektor kontraktu mgr inż. Maciej Szczerbowski, natomiast etapem V kierował inż. Waldemar Sykosz, pełniący na tej budowie funkcję inspektora nadzoru inwestorskiego z ramienia firmy „Akbud” sp. z o.o. (Katowice, ul. Roździeńskiego 188B), na co dzień członek „Pro Fortalicium”.

---

[1] Wykorzystano numerację obiektów zastosowaną w książce pt. „Fortyfikacje Obszaru Warownego „Śląsk”. Historia, Przewodnik”, rozdział 5, opracowany przez Piotra Skupnia.

Schron znajduje się terenie Rudy Śląskiej, mniej więcej w rejonie, gdzie krzyżuje się ulica Kokota i trasa N-S.

Schron jest ogólnie dostępny.

Żółtą strzałką zaznaczony na mapie schron pozorno-bojowy, który dzięki naszym staraniom udało się przesunąć z trasy N-S.

Białą strzałka zaznaczony duży polski obiekt bojowy, który dzięki współpracy z firmą budującą trasę N-S udało się z zewnątrz wyremontować.